یکی از راهکارهایی که می‌تواند امید به حفظ و پاسداشت این آثار را در دل‌ها زنده کند ثبت ملی و جهانی آنهاست.
سال گذشته بخش شمالی محور فرهنگی-تاریخی اصفهان که از دروازه طوقچی شروع و پس از طی کردن محله جویباره، بازار، میدان نقش جهان، دولتخانه صفوی، خیابان چهارباغ و سی و سه پل، بازارچه حسن آباد، تا چهارباغ خواجو و پل خواجو ادامه می‌یابد و همچنین محور طبیعی اصفهان از پل مارون تا پل شهرستان ثبت ملی شد. امسال نیز سرانجام بخش جنوبی محور فرهنگی - تاریخی اصفهان، از امتداد خیابان چهارباغ تا باغ هزار جریب، آرامستان ارامنه، محله تاریخی جلفا و گورستان تاریخی تخت فولاد ثبت ملی شد که در نهایت با ثبت بخش جنوبی، کل محور فرهنگی تاریخی اصفهان به طول حدود 6کیلومتر در چهارمین همایش ملی شورای سیاستگذاری میراث فرهنگی ثبت ملی شد.
ثبت ملی این محور مقدمه‌ای برای ثبت جهانی آن است و به‌عنوان فرصتی استثنایی پیش روی شهر تاریخی اصفهان قرار دارد تا بلندترین محور فرهنگی-تاریخی جهان به طول 6کیلومتر با دربرگرفتن 399 اثر فرهنگی-تاریخی به نام ایران در جهان ثبت شود. بیست‌وپنجم دی‌ماه سال‌جاری آخرین فرصت برای ارسال پرونده محور فرهنگی- تاریخی اصفهان برای ثبت به یونسکو است و اگر تا این تاریخ پرونده فرستاده نشود، شهر تاریخی اصفهان بزرگ‌ترین بخت خود را برای ثبت همزمان 399 اثر ارزشمند تاریخی در فهرست میراث جهانی یونسکو از دست خواهد داد.
براساس دستورالعمل یونسکو آثار و ابنیه‌ای که برای ثبت در فهرست جهانی نامزد می‌شوند باید از چند وجه کم‌نظیر یا حتی بی‌نظیر باشند؛ در درجه اول باید واجد ارزش‌های تاریخی، اجتماعی، هویتی، فرهنگی و سرزندگی باشند به‌گونه‌ای که جریان زندگی به‌طور پیوسته در طول زمان در آنها جاری باشد و صرف داشتن ارزش‌های موزه‌ای برای ثبت یک اثر در فهرست جهانی مطرح نیست بلکه مجموعه بافت‌ها و محورهایی که تاکنون در فهرست جهانی ثبت شده‌اند واجد مجموعه ارزش‌های ذکر شده هستند. یکی از ویژگی‌های ممتاز محور فرهنگی-تاریخی اصفهان، قرار گرفتن تعداد کثیری از فضاها و بناهای ارزشمند، کم نظیر و حتی بی‌نظیر چون میدان نقش جهان، دولتخانه صفوی، مجموعه بازار، تخت فولاد و منطقه جلفا در این محور است.
اگر محور فرهنگی- تاریخی اصفهان از دروازه طوقچی تا میدان نقش جهان حدود 5 /1کیلومتر، مجموعه دولتخانه حدود 500متر از میدان امام‌حسین(دروازه دولت) در مسیر چهار باغ عباسی به سی‌وسه پل تا جایگاه باغ جهان‌نما (دانشگاه اصفهان ) را حدود 5 /1 کیلومتر درنظر بگیریم و کل مسیرهای ذکر شده را در تداوم هم نگاه کنیم با محوری به طول 6کیلومتر مواجه خواهیم شد که بلندترین محور تاریخی دنیاست و شاخص‌ترین آثار آن در محدوده مسجد جامع تا سی‌وسه پل قرار گرفته است.
در حال حاضر، قرارگرفتن 399 بنا و ساختمان ارزشمند در امتداد این محور فرهنگی-تاریخی به تنهایی یک ویژگی بسیار ارزشمند محسوب می‌شود. ذکر این نکته درخصوص محور فرهنگی- تاریخی اصفهان حائز اهمیت است که شرط سرزندگی در محور چهارباغ عباسی به‌گونه‌ای است که پس از گذشت 400سال این محور همچنان محور اصلی توسعه شهر است و به‌عنوان یک محور این ویژگی و قدرت کم نظیر را داشته که شهر در طول زمان در امتداد آن توسعه پیدا کند.
به سخن دیگر، با ثبت محور فرهنگی- تاریخی اصفهان از یک سو اعتبار جهانی برای ایران کسب خواهد شد و از سوی دیگر باید مراقبت شود که از ارزش‌های محور نه‌تنها کم نشده بلکه بسیاری از این ارزش‌ها که به اشتباه از بین رفته دوباره احیا شود و با توجه به این موضوع که یونسکو برای حفظ و احیای ارزش‌های تاریخی محور از اداره میراث فرهنگی پشتیبانی‌های مالی خواهد کرد، اکنون به‌منظور احیای بخشی از ارزش‌های تاریخی این محور تلاش‌هایی در دست اقدام است؛ از جمله آن، همکاری سازمان میراث فرهنگی با شهرداری است که حداقل تا پایان سال‌جاری بخشی از چهارباغ عباسی حدفاصل میدان امام‌حسین تا میدان انقلاب با اولویت پیاده به یک محور ویژه تبدیل شود.
مسئول تهیه طرح تفصیلی محور تاریخی شهر اصفهان، درباره سابقه اجرای این طرح گفت: حدود 4سال قبل این ایده مطرح شد و پیرو آن دلایل و مستندات مربوط به محور فرهنگی- تاریخی اصفهان در 3جلد شامل مشخصات، شناسنامه بناها و پلان مدیریت محور آماده و خلاصه آن برای دفتر جهانی یونسکو ارسال شد.
فرخ زنوزی با بیان اینکه در حال حاضر با فشار کاری بسیار زیاد اسناد در حال آماده شدن است، عنوان کرد: مجموعه میراث کار بسیار سنگین و حجیمی را برای محوری که حداقل آثار شاخص آن که باید شناسنامه‌دار به یونسکو معرفی شوند و نزدیک به 200 بناست در دست دارد، تلاشی که از حدود 8ماه قبل به‌صورت جدی با تقسیم کار بین بخش‌های مربوطه آغاز شد و امیدواریم بتوانیم در فرصت باقیمانده آن را تکمیل و تا 25دی‌ماه سال‌جاری پرونده را برای ثبت به یونسکو ارسال کنیم.
